به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی گیلان (گیل وبدا)؛ در جهان، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زوج‌ها با مشکل ناباروری مواجه‌اند؛ اما این مسئله پایان راه نیست. امروزه حتی در پیچیده‌ترین موارد ناباروری، علم می‌تواند بار دیگر امید فرزندآوری را به زوجین بازگرداند.

این را دکتر زیبا ظهیری سروری، متخصص زنان و فلوشیپ فوق‌تخصصی ناباروری و IVF با گواهینامه لاپاروسکوپی پیشرفته و درمان اندومتریوز می‌گوید؛ پزشکی که سال‌ها در خط مقدم درمان ناباروری در ایران، به‌ویژه استان گیلان فعالیت کرده و اکنون یکی از چهره‌های برجسته دانشگاهی و بالینی این حوزه در کشور به شمار می‌رود.

ناباروری؛ از تابو تا تشخیص علمی

دکتر ظهیری با اشاره به تغییر نگاه جامعه نسبت به ناباروری می‌گوید: در گذشته ناباروری نوعی انگ اجتماعی بود، اما خوشبختانه این نگاه سنتی در حال تغییر است. امروز زوج‌ها با آگاهی و پذیرش بیشتری برای درمان مراجعه می‌کنند. ناباروری یک اختلال پزشکی است که باید مانند هر بیماری دیگر، به‌موقع و علمی درمان شود.

وی با اشاره به شیوع بالای این عارضه افزود: حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد زوج‌های ایرانی دچار ناباروری هستند. برخلاف تصور رایج، در بیش از ۴۰ درصد موارد، عامل ناباروری مردانه است؛ در ۴۰ درصد مربوط به زنان و در حدود ۲۰ درصد نیز علل مشترک یا نامشخص وجود دارد.

اولین قدم؛ تشخیص زودهنگام و ارزیابی هم‌زمان زوجین

هر زوجی که پس از یک سال رابطه زناشویی بدون جلوگیری باردار نمی‌شود، باید بررسی شود. در زنان بالای ۳۵ سال، این بازه به شش ماه کاهش می‌یابد.

به گفته دکتر ظهیری، ارزیابی باید به‌طور هم‌زمان برای زن و مرد انجام شود، زیرا تأخیر در بررسی می‌تواند زمان طلایی درمان را از بین ببرد.

IVF، IUI یا میکرواینجکشن؛ کدام روش مناسب است؟

انتخاب روش درمان بستگی کامل به علت ناباروری دارد. IUI هنوز در موارد ساده مؤثر است، اما در شرایط پیچیده‌تر مانند اختلالات اسپرم، انسداد لوله‌های رحمی یا شکست‌های مکرر بارداری، از روش‌های پیشرفته‌تری چون IVF و میکرواینجکشن استفاده می‌شود.

او با اشاره به فناوری‌های نوین در این حوزه می‌افزاید: تکنیک‌هایی مانند PGT (بررسی ژنتیکی جنین)، لیزر هچینگ و داروهای تنظیم‌شده بر اساس ژنتیک بیمار، شانس موفقیت درمان را در بسیاری از موارد به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند.

سبک زندگی، سن و استرس؛ عوامل پنهان ناباروری

سن زنان، به‌ویژه بعد از ۳۵ سالگی، تأثیر مستقیمی بر کاهش ذخیره تخمدان و کیفیت تخمک دارد. مردان نیز به دلیل سبک زندگی ناسالم، مصرف سیگار، آلودگی و استرس، با کاهش کیفیت اسپرم مواجه می‌شوند.

دکتر ظهیری همچنین بر اهمیت تغذیه سالم، فعالیت بدنی کافی و مدیریت استرس در مسیر درمان تأکید می‌کند.

آیا همه بیماران به درمان پاسخ می‌دهند؟

درمان ناباروری فرآیندی گام‌به‌گام است. شانس موفقیت IVF در هر سیکل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد است، اما این میزان بسته به شرایط، سن، علت ناباروری و وضعیت سلامت عمومی بیمار می‌تواند متفاوت باشد.

وی یادآور می‌شود: زوج‌ها باید با دید بلندمدت، صبوری و اعتماد به تیم درمان وارد فرآیند شوند.

فناوری‌های آینده؛ از داروهای شخصی‌سازی‌شده تا هوش مصنوعی

دکتر ظهیری درباره آینده این حوزه می‌گوید: ما در آستانه ورود به عصری هستیم که انتخاب جنین با کمک هوش مصنوعی، استفاده از سلول‌های بنیادی برای بازسازی رحم و تخمدان و طراحی داروهای فردی، روند درمان را متحول خواهد کرد.

او همچنین از پروژه‌های تحقیقاتی جاری در دانشگاه علوم پزشکی گیلان خبر می‌دهد که در زمینه علل ژنتیکی و ایمونولوژیک سقط‌های مکرر در حال انجام است.

وضعیت درمان ناباروری در ایران؛ پیشرو اما نیازمند نگاه کلان

به گفته دکتر ظهیری، ایران جزو کشورهای پیشرو منطقه در درمان ناباروری است و مراکز تخصصی مجهزی در اغلب استان‌ها فعالیت می‌کنند. خدماتی مانند IVF، انجماد تخمک، بانک اسپرم و جنین، درمان آندومتریوز و غربالگری ژنتیکی در کشور به‌طور پیشرفته ارائه می‌شود.

اما او به یک چالش اساسی اشاره می‌کند: «با وجود پیشرفت‌های علمی، شیوع ناباروری در ایران بین ۱۵ تا ۲۰ درصد گزارش شده که بالاتر از میانگین جهانی (۱۰ تا ۱۵ درصد) است. این آمار به معنای وجود ۳ تا ۳.۵ میلیون زوج نابارور در کشور است که باید در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی و بهداشتی به آن توجه جدی شود.

وی تأکید می‌کند: «گسترش پوشش بیمه‌ای، حمایت از مراکز دولتی و برنامه‌ریزی‌های آموزشی می‌تواند نقش مهمی در کنترل این بحران ایفا کند.

پیام پایانی دکتر ظهیری به زوج‌های نابارور

حتی در پیچیده‌ترین موارد، با ترکیب علم و امید، بارها شاهد معجزه بوده‌ایم. ناباروری پایان راه نیست. به‌موقع مراجعه کنید، به روش‌های علمی اعتماد داشته باشید و از فرصت طلایی جوانی برای باروری استفاده کنید. نیمی از درمان، همکاری، آرامش و آگاهی است.