تاریخچه بهداشت حرفه ای در جهان

بهداشت حرفه ای شاخه ای از علم بهداشت است که با شناسایی ، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان آور در محیط کار از بروز بیماریها و عوارضی که ممکن است توسط عوامل زیان آور فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژ یکی ، ارگونومیکی بوجود آید ، جلوگیری می کند .

کنترل عوامل تهدید کننده سلامت در محیط کار تا حد زیادی از ظهور عواقب و عوارض بعدی شامل بیماریها و حوادث شغلی و رکود اقتصادی و کاهش بهره وری بعلت از کار افتاذگی می کاهد برای اولین بار سقراط و ابوعلی سینا در آثار خود از دردهای شکمی قولنج مانند در بین کارگران نقاش نام برده اند که مسلما" با سرب موجود در رنگهای مصرفی ارتباط داشته است . پس از این تاریخ به چهره های درخشانی در تاریخ برمی خوریم که اکثر اوقات عمر خود را به مطالعه در کارگاهها و معادن و بررسی بیماریهای ناشی از کار گذرانیده اند در زیر به اختصار به چند نفر از پیشگامان علم بهداشت حرفه ای اشاره میکنیم :

دکتر اگری کولا ( 1555- 1494 )

نامبرده یکی از پزشکان برجسته قرن شانزدهم میلادی است که کتابی در 12 جلد در مورد جنبه های مختلف بهداشت کارگران و تهویه در معادن نگاشت . نامبرده استفاده از پارچه نازک بعنوان ماسک جهت محافظت معدن چیان در برابر گرد و غبار را توصیه کرده است .

دکتر رامازینی ( 1633 )

دکتر رامازینی در سال 1633 میلادی در ایتالیا بدنیا آمد و بعدها بعلت خدمات ارزنده اش در بهداشت حرفه ای بعنوان (( پدر طب کار)) نامیده شد وی در سال 1601 کتاب معروف خود را به نام Demorbis Artoficum Diatriba ) ) را منتشر کرد و نامبرده مطالعات زیادی را در مورد کارگران معادن ، شیشه سازان ، نقاشان ، آهنگران و سایر مشلغل بعمل آورده و به بیماریهای حاصله و نحوه ایجاد آنها پرداخت .

او نخستین فردی است که به پزشکان توصیه کرد در ضمن پرسشهای خوذ از بیمار ، شغل او را نیز مورد پرسش قرار دهند ، زیرا او معتقد بود که ممکن است ارتباطی نزدیک بین شغل فرد و بیماری وی وجود داشته باشد .

دکتر چارلز تاکرا ( 1833-1795 )

نامبرده در سال 1831 کتابی درباره اثر مشاغل مختلف بر سلامت و طول عمر منتشر کرد و در نوشته های خود به ارتباط بین سل ریوی و بیماریهای ناشی از گرد و غبار توجه نموده است .

دکتر توماس لگ (1932 – 1863)

نامبرده مطالعات زیادی در مورد مسمومیت با سرب داشته و در سال 1921 به اتفاق یکی از همکارانش کتابی در زمینه مسمومیت ناشی از سرب نگاشت .

دکتر آلیس هامیلتون ( 1970- 1869 )

وی بیش از 40 سال از عمر خود را صرف تحقیق در باره خطرات شغلی در صنایع مختلف نمود ولی تحقیقات دامنه داری در باره مسمومیت ناشی از سرب ، جیوه و سیلیکوزیس در معادن انجام داده است .

تاریخچه بهداشت حرفه ای در ایران :

شروع فعالیتهای رسمی در زمینه ایمنی و بهداشت کار در ایران به سال 1325 همزمان با تشکیل وزارت کار و امور اجتماعی و تدوین قانون کار بر می گردد. در سال 1337 قانون مزبور با اصطلاحات و تغییراتی بصورت قانون به تصویب رسید که در این قانون وظایف مربوط به ایمنی و بهداشت کار بعهده اداره کل بازرسی کار محول گردیده بود .

این وضعیت تا قبل از سال 1362 ادامه داشت تا اینکه پس از تشکیل جلسات متعددی کارشناس و جلب نظر وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداری وقت و پیشنهاد و تصویب نامه مورخه 3/10/1362 هیات دولت و به منظور جلوگیری از دوباره کاری و ارتقاء کیفیت ارائه خدمات برای حفظ و بالا بردن سلامت شاغلین ، مسائل بهداشتی محیط کار و کارگران به وزارت بهداری محول گردید و انجام این وظیفه ، ابتدا واحدی تحت عنوان واحد بهداشت حرفه ای در دفتر کل خدمات بهداشتی ویژه تاسیس و سپس به اداره کل بهداشت حرفه ای تغییر نام یافت . اداره کل بهداشت حرفه ای در آن زمان مسئولیت حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروهای شاغل کشور در حرف مختلف را عهده دار گردید تا اینکه با تصویب قانون کار جدید درتاریخ آبانماه سال 1369 و به استناد ماده 85 این قانون وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی عهده دار نظارت بر مسائل بهداشتی درمانی کارگران و محیط کار و وزارت کار و امور اجتماعی عهده دار نظارت بر ایمنی و حفاظت فنی کارگران گردید .

در حال حاضر مسئولیت نظارت و اجرای برنامه ها و طرحهای بهداشت حرفه ای در کشور بعهده مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی میباشد .

هدف های بهداشت حرفه ای

کمیته مشترک کارشناسان (WHO ) و(ILO) در سال 1953 هدف های بهداشت حرفه ای را این چنین بیان کرده اند :

1- تامین ، حفظ و ارتقای سطح سلامت جسمانی ، روانی و و اجتماعی کارکنان همه مشاغل

2- پیش گیری از بروز بیماریهاو حوادث ناشی از کار

3- انتخاب کارگر یا کارمند برای محیط و شغلی که از نظر جسمانی و روانی توانایی انجام آن را دارد یا به طور اختصار تطبیق کار با انسان

برنامه های بهداشت حرفه ای

1- شناسایی ، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان آور در محیط کار

2- انجام معاینات قبل از استخدام و دوره ای کارگران

3- برنامه های مربوط به حفاظت و ایمنی و پیشگیری از حوادث ناشی از کار

4- ایجاد امکانات درمانی و کمکهای اولیه در محیط کار

5- برنامه های آموزشی بهداشت به کارگران

6- تامین تسهیلات بهداشتی کافی در محیط کار ( دستشویی ، حمام ، توالت ، آبخوری ، آشپزخانه )

7- نظارت بر تامین غذای کارگران

8 – مبارزه با حشرات و جوندگان در محیط کار